دستاوردهای ایران در کنترل و کاهش شیوع سل با محوریت تولید واکسن ب ث‌ژ در انستیتو پاستور

در حالی که گزارش جهانی سل در سال 2025 سازمان جهانی بهداشت (WHO) همچنان بیماری سل را به عنوان کشنده‌ترین عامل عفونی در جهان معرفی می‌کند (با 1/23 میلیون مرگ در سال ۲۰۲۴)، ایران موفق شده است در مسیری معکوس و رو به کاهش حرکت کند و به یکی از کشورهای با کمترین نرخ شیوع این بیماری در منطقه تبدیل شود.

وضعیت جهانی و موفقیت ملی

بر اساس گزارشWHO ، هشت کشور شامل هند، اندونزی، فیلیپین، چین، پاکستان، نیجریه، جمهوری دموکراتیک کنگو و بنگلادش، دو سوم بار جهانی سل را به دوش می‌کشند. در چنین بستر نگران‌کننده‌ای، ایران با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی بلندمدت، شیوع سل را به حداقل سطح ممکن کاهش داده است. این در حالی است که کشور در سال‌های اخیر با افزایش ورود مهاجران و گردشگران از مناطق با شیوع بسیار بالای این بیماری مواجه بوده است.

آمار گویای موفقیت

برخی از کشورهای همسایه نرخ بروز (Incidence Rate) سل‌ی در حد ۲۰۰ تا ۲۷۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارند. در مقابل، این شاخص در ایران طی سال‌های گذشته به‌طور مستمر کاهش یافته و به عدد ۱۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال گذشته رسیده است. این رقم، ایران را به عنوان کشوری با شیوع پایین و کنترل‌شده در منطقه معرفی می‌کند.

قلب این موفقیت: تولید مستمر و باکیفیت واکسن ب ث‌ژ در انستیتو پاستور ایران

دستیابی به این جایگاه مطلوب، بدون شک مرهون تولید، توزیع منظم و باکیفیت واکسن ب ث‌ژ در مجتمع تولیدی-تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران است. این واکسن که از سال ۱۳۲۶ (۷۸ سال پیش) در انستیتو پاستور تولید شده، با پوشش جمعیتی حدود ۹۸٪، به عنوان سنگ‌بنای استوار برنامه ایمن‌سازی ملی علیه سل عمل کرده است.

تامین نیاز ملی و فراتر از آن

در سال‌های اخیر، سالانه بین ۳ تا ۶ میلیون دوز واکسن مطابق با نیاز کشور تولید شده و بخشی از آن نیز به کشورهای متقاضی صادر گردیده است. ظرفیت واقعی تولید این واکسن در انستیتو پاستور، حداقل ۱۰ میلیون دوز در سال است که گواهی بر توان بالای این مجموعه در تامین امنیت سلامت ملی و حتی کمک به سلامت جهانی است.

کیفیت و اثربخشی

کیفیت بالا و اثربخشی قابل توجه واکسن تولیدی، نقطه آغاز موثر زنجیره پیشگیری از سل در کشور بوده و همواره مورد تایید مراجع معتبر بهداشتی قرار گرفته است.

همکاری‌های بین‌بخشی

این دستاورد بزرگ، حاصل هماهنگی و همکاری موثر انستیتو پاستور ایران با سایر نهادهای حوزه سلامت، به‌ویژه سازمان غذا و دارو و معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. این همکاری‌ها از مرحله تولید و کنترل کیفیت تا توزیع و پوشش واکسیناسیون را دربرمی‌گیرد.

فراتر از سل: نقش انستیتو پاستور در ایمن‌سازی ملی

انستیتو پاستور ایران با بهره‌گیری از دانش و تجربه چندین دهه‌ای، امروز علاوه بر واکسن ب ث‌ژ، واکسن‌های هپاتیت ب و همچنین واکسن پاستوکووک (کووید-۱۹) و هاری دامی را نیز در زمره محصولات تولیدی خود دارد که در شبکه گسترده واکسیناسیون کشوری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این امر، جایگاه این انستیتو را به عنوان یکی از ستون‌های اصلی تامین امنیت و سلامت زیستی کشور تثبیت کرده است.

چشم‌انداز

دستاورد کنترل شیوع سل در ایران، نمونه‌ای درخشان از کارآمدی شبکه پیشگیری و سلامت کشور در مواجهه با چالش‌های پیچیده، از جمله محدودیت‌های بین‌المللی و ورود مهاجران از مناطق پرخطر است. این موفقیت، حاصل تلاش‌های خستگی‌ناپذیر متخصصان و کارکنان انستیتو پاستور ایران و همکارانشان در سراسر نظام سلامت است. با این حال، پایش مستمر و ارتقای راهکارهای پیشگیری و درمانی برای حفظ و تثبیت این دستاوردها و حرکت به سوی ریشه‌کنی کامل سل، امری ضروری و مورد تاکید است.

انستیتو پاستور ایران، متعهد به ادامه مسیر تولید علم، فناوری و محصولات سلامت‌محور با بالاترین کیفیت برای خدمت به مردم ایران و ارتقای شاخص‌های بهداشت جهانی است.